Rika Ponnet over de spreuk

feb_spreuk

Seksuologe en relatietherapeute Rika Ponnet schreef al boeken vol over de liefde. Op Radio 1 lost ze elke week een dilemma uit de relationele, vriendschappelijke of collegiale sfeer op. En in haar praktijk ziet ze dagelijks mensen op zoek naar antwoorden over het leven en de liefde. Rika heeft zo haar eigen spreuken voor de liefde: ‘Wie niet liefheeft, leeft niet’ bijvoorbeeld. Waarom is liefde voor ons zo levensnoodzakelijk? Wij vroegen het aan Rika.

We hebben vaak een heel eenzijdig verhaal over wat liefde is. Het rozige romantische ideaal, de versmelting van zielen. Liefde als iets wat aan onze behoeftes tegemoetkomt. Maar dat opgaan in de ander, de ander die mij bevestigt in mijn zijn, dat zijn allemaal individuele noden. Terwijl liefde en graag zien toch vooral ook een keuze en een engagement is. Ik wil niet zover gaan en zeggen dat liefde een werkwoord is, maar het stroomt ook niet altijd vanzelf. De relaties die ons bijblijven aan het eind van ons leven, zijn net degene die we zijn blijven voeden, ook als het niet stroomde. Iets doen voor de ander dat geen rechtstreekse invulling is van je eigen behoeften, nét daar zit de daad van liefde.

Liefde na verloop van leven
We zijn allemaal op zoek naar onze prins(es) op het witte paard. En als we die prins gevonden hebben, zijn we teleurgesteld als hij na verloop van tijd maar een eenvoudige knul op een boerenknol blijkt te zijn.

Liefde werkt eigenlijk omgekeerd: die eenvoudige knul met wie we een relatie, een engagement aangaan, kan na verloop van leven wel eens onze prins op het witte paard blijken te zijn. De liefde toont zich als ze geleefd wordt.

Hoe weet ik of iemand de partner van mijn leven is, vragen mensen mij soms. Tja, dat weet je op je sterfbed. Als je het leven en de liefde samen geleefd hebt. Dan zal blijken of die persoon de liefde van je leven was. De perfecte match is de persoon met wie jij erin slaagt een leven uit te bouwen dat jou past. Op die manier leert het leven je wat en wie liefde is.

Verbondenheid als buffer voor tekort
Het leven begint met verlies. Bij onze geboorte worden we uit het lichaam van onze moeder geduwd, die veilige omgeving waar er op alle mogelijke manieren voor ons gezorgd wordt. De ideale staat van zijn, de totale verbondenheid. En de rest van ons leven zijn we bezig met het invullen van dat verlies, van dat tekort. Ik denk dat ‘graag zien’, de verbondenheid die we zoeken met anderen, een overlevingsstrategie is, een mechanisme om dat aangeboren tekort leefbaar te maken. Op die manier is liefde levensnoodzakelijk.

Men maakt ons wijs dat rijkdom en bezit ons vervullen, dat rijke mensen altijd gelukkig zijn. Terwijl de verbondenheid met anderen net de buffer is voor dat tekort dat er altijd zal zijn. Dat tekort wordt het meest draaglijk als er iemand is bij wie we kunnen schuilen. Dat vind ik nog de mooiste definitie van graag zien: de ander is voor jou een schuilplaats in de lastige momenten van het leven. Dat je die schuilplaats ook in jezelf vindt, jezelf graag zien, is ook een belangrijke vorm van liefde. En vooral dat jij die schuilplaats kan zijn voor anderen.

Ik denk dat eenzaamheid vooral daarover gaat: het gevoel dat je afhankelijk bent van wat anderen je geven, dat je die schuilplaats niet in jezelf vindt en niet voelt dat je iets kan betekenen voor iemand anders. Wat we zo hard nodig hebben in de liefde is dat we die schuilplaats kunnen zijn voor anderen.

Het verlangen groter dan de angst
Het leven is soms lastig en dat maakt ons bang. Het leven is ook onvoorspelbaar. Net zoals de liefde. En daar hebben we het moeilijk mee. We willen liever alles onder controle hebben. Maar net die angst en die controledrift weerhouden ons ervan om ten volle te leven en te aanvaarden dat het leven niet prefect is. Net zoals de liefde. Er zal altijd pijn en verlies zijn, ook in relaties. Je kan het leven en de liefde niet beheersen, zo werkt het niet.

Liefde gaat net over overgave. Op een dag gaan we dood en verliezen we elkaar. Dat beseffen en toch durven graag zien, dat is liefde, dat is leven. Dat gaat niet over jezelf helemaal verliezen in verliefdheid. Maar over het verlangen om te verbinden dat groter is dan je angst voor verlies, pijn en lijden. Het risico op verlies aanvaarden en je toch engageren. Dat is de motor van ons handelen, in de liefde en in het leven.

Liefhebben is lef hebben
De enige manier om tot echte verbinding te komen is durven. Liefhebben is ook een beetje lef hebben. Graag zien vraagt moed. We leven in een tijd van wetenschappelijk denken, voor alles is er een verklaring, we hebben regels en oplossingen voor alles. Maar het leven is niet zo lineair en dat vergeten we soms. We hebben er heel weinig controle over. Net zo met de liefde.

Laten we vooral ten volle durven leven en ontmoeten, in verwondering. Wie niet liefheeft, leeft niet, het lijkt een heel romantisch pleidooi, maar het is de enige manier om tot echte verbondenheid te komen. Durven leven en liefhebben.

Download hier de maandspreuk →